52: Diploma
Voordat ik begin
Introductie
Plinius' vrouw ontvangt verdrietig nieuws van haar tante: haar grootvader is overleden. Ze wil zo snel mogelijk naar Rome om haar tante te troosten. Ze vraagt haar man om een reispas, waarmee ze gebruik mag maken van halteplaatsen en sneller kan reizen. Deze reispassen waren echter niet voor persoonlijke reizen bedoeld. Wat moet Plinius doen?
Plinio intrante coniunx lacrimans humili sede
sedebat, epistula iuxtim terra iacente. Territus
Plinius ‘Mea Calpurnia’, inquit, ‘dic mihi, quid
acciderit.’ Lacrimis per vultum fluentibus
Calpurnia coniugi tradens epistulam respondit:
‘O Plini, lege hanc epistulam ab amita carissima
Hispulla scriptam. Nuntiat Hispulla patrem
suum meumque avum mortuum esse et funus
iam factum esse. Ad amitam accedere cupio.
Funere facto non iam mihi licet avo valedicere,
sed oportet me consolari amitam, quae patre
amisso sine coniuge sine liberis sola domi moratur.
Utinam Romae mansissemus! Nisi tu officio tam
procul ab urbe fungereris, intra paucos dies ad
eam pervenire possem. Nunc autem, multis
terris maribusque inter nos iacentibus, immenso
spatio dividimur. Da mihi, quaeso, diploma,
nam diplomate usa celerius vehar.’
Uxorem complexus Plinius locutus est: ‘Audita
avi morte scilicet valde doles. Cum lacrimis tuis
movear, tamen diplomatis usum tibi negare
debeo, nam privata ad itinera diplomata haud
pertinent.’ E complexu mariti statim soluta
Calpurnia dixit voce lacrimis haerente: ‘Parum
ergo me amas. Plus amas leges atque praecepta.
Proficiscar. Me profecta nemo te prohibebit ab
officio!’ Ad cubiculum cucurrit. Eam secutus
Plinius: ‘Ignosce mihi’, inquit, ‘Si vis, diploma tibi
tribuam. Necessitate premente leges rumpantur.’
Itinere parato Plinius coniugem proficiscentem
ascendere currum iuvit. Curru e conspectu egresso
secum cogitabat: ‘Dubito an Imperator patiatur
diplomata ad usum privatum adhiberi. Quomodo
de necessitate huius itineris Traiano persuadeam?’